Penyakit HIV - Apakah pengertian HIV dan penyebabnya

Dijawab oleh: Dr Sri Viknarajan
Dikemaskini pada: Jun 5, 2020

Soalan:

Doktor, saya mempunyai beberapa soalan tentang penyakit HIV. Saya telah menjalani hubungan seks beberapa bulan lalu. Semasa itu saya tidak mengguna kondom. Selepas hubungan tersebut, saya tidak mempunyai masalah kesihatan sehinggalah minggu lepas di mana saya telah demam beberapa hari. Saya tidak mengalami simptom lain yang merisaukan. Saya risau ia mungkin disebabkan HIV kerana saya difahamkan HIV boleh berjangkit melalui hubungan seks jika tidak mengguna kondom. Saya tiada risiko lain seperti menyuntik mengguna jarum yang dikongsi atau mengambil dadah. Pasangan saya dalam hubungan seks tersebut adalah seorang wanita.

Saya lelaki berumur 27 tahun dan tidak ada masalah kesihatan sebelum ini. Saya ingin mengetahui jika demam yang saya lalui minggu lepas mungkin tanda HIV. Perlukah saya menjalani ujian seperti ujian darah untuk mengetahui samada jika saya ada HIV. Saya baca di internet bahawa terdapat beberapa ujian yang boleh dibuat secara cepat dan mendapat keputusan dalam hari yang sama. Adakah apa-apa yang saya boleh buat sekarang atau ubat yang boleh saya makan untuk mencegah jangkitan HIV? Saya juga keliru antara AIDS dan HIV. Adakah mereka penyakit yang sama? Nasihat doktor amat dihargai. Terima kasih.

Jawapan:

Ditulis Oleh

Dr Sri Viknarajan

MD (Universiti Hasanuddin, Indonesia)

Terima kasih atas soalan anda. Untuk menjawab soalan anda, melakukan aktiviti seks tanpa mengguna kondom membawa risiko tinggi jika pasangan anda adalah seorang yang positif HIV atau terlibat dalam aktiviti risiko tinggi (ini akan diterangkan dalam artikel di bawah). Jika anda merasai anda terdedah kepada akitviti risiko tinggi, sila berjumpa dengan doktor untuk menjalani ujian. Ubat untuk mencegah jangkitan HIV selepas melakukan aktiviti risiko tinggi dipanggil ‘post exposure prophylaxis’ hanya memberi manfaat jika diambil dalam masa 72 jam terdedah kepada jangkitan HIV. HIV merujuk kepada virus yang menyebabkan penyakit dan AIDS adalah keadaan yang disebabkan oleh virus HIV yang merosakkan sistem pertahanan badan.

Apakah penyakit HIV? ▼ ▲

HIV adalah singkatan bagi ‘human immunodeficency virus’ iaitu sejenis virus yang menyerang sistem pertahanan badan. AIDS dan HIV selalu dikelirukan. Mereka tidak membawa pengertian yang sama. AIDS adalah singkatan ‘acquired immunodeficiency syndrome’ iaitu sindrom yang disebabkan oleh virus HIV. AIDS adalah keadaan di mana sistem pertahanan badan terlalu lemah dan memberi peluang kepada kuman-kuman yang biasanya tidak membawa ancaman untuk menjangkiti badan.

Gejala penyakit HIV? ▼ ▲

Jika seseorang dijangkiti penyakit HIV, pada tahap awal antara minggu ke dua hingga miggu keenam berkemungkinan mendapat gejala yang biasa dikaitkan dengan jangkitan virus seperti senarai di bawah:

Demam
Menggigil
Ruam
Berpeluh di waktu malam
Lenguh badan
Sakit tekak
Kepenatan atau lesu
Noda limfa bengkak
Ulser mulut

Selepas itu, kebanyakan orang akan melalui fasa di mana tiada gejala yang dapat dikesan. Walaubagaimanapun, virus HIV tersebut masih aktif dalam badan dalam melemahkan sistem pertahanan badan terutamanya jika seseorang itu tidak menerima rawatan yang sepatutnya. Lama-kelamaan, apabila sistem pertahanan badan menjadi lemah, seseorang itu akan mengalami sindrom AIDS, di mana pengertiannya telah dijelaskan di bahagian atas.

Senarai di bawah adalah antara gejala dan komplikasi penyakit HIV yang melibatkan pelbagai organ dan sistem dalam badan. Kebanyakan penyakit ini terjadi kerana badan tidak mampu melawannya:

Sistem pernafasan dan organ paru-paru:Organ paru-paru sangat mudah terdedah kepada jangkitan kuman. Antara bakteria yang menjadi penyebab kepada jangkitan paru-paru adalah tuberculosis dan Pneuomcystis jiroveci. Penyakit ini menyebabkan pesakit batuk berkahak dan sesak nafas.

Sistem saraf dan otak: Boleh menyebabkan ‘dementia’ dan jangkitan otak. Toxoplasma gondii adalah parasit yang menyebabkan pening, sakit kepala, sawan, penglihatan yang kabur dan masalah koordinasi badan.

Sistem penghadaman:Penyakit AIDS juga boleh menyebabkan hilang selera makan dan penurunan berat badan yang drastik. HIV menjadi penyebab seseorang lebih mudah dijangkiti penyakit hepatitis iaitu jangkitan hati. Hepatitis membawa kepada sakit perut dan pembesaran organ hati(hepatomegaly). Mulut juga mungkin dijangkiti kulat Candidiasis yang menyebabkan sakit tekak dan ulser mulut.

Jangkitan mata:Cytomegalovirus adalah virus paling biasa yang menjangkiti bahagian belakang mata atau retina dan mengakibatkan penglihatan kabur dan juga boleh menjadi punca pesakit AIDS menjadi buta.

Kanser:Kanser yang sering berlaku kepada orang yang menghidapi AIDS adalah yang melibatkan sistem limfa terutamanya kanser limfoma dan Kaposi’s sarcoma. Kaposi’s sarcoma adalah kanser yang disebabkan oleh sejenis virus herpes dan ia boleh melibatkan satu kawasan di badan atau merebak ke seluruh badan. Kanser ini boleh muncul sebagai tumbuhan berwarna ungu pada bahagian kulit dan mulut. Ia juga boleh tumbuh di bahagian usus dan peparu.

Bagaimana untuk uji penyakit HIV? ▼ ▲

Jika anda risau terdedah kepada risiko jangkitan HIV, terdapat pelbagai ujian HIV dan tahap keberkesanan yang berbeza.

“Rapid test kits” adalah cara ujian HIV yang cepat di mana keputusan dapat diketahui dalam masa 30 minit. Kit tersebut menggunakan sampel air liur atau darah. Jika keputusan ujian “rapid test kit” menunjukkan “reactive” atau positif, ia bermaksud anda mempunyai jangkitan HIV dan perlu menjalani ujian darah untuk mengesahkan keputusan ini. Jika ia menunjukkan “non-reactive” atau negatif, anda perlu menjalani ujian yang sama dalam masa enam bulan.
Analisa darah:Sampel darah tersebut akan dianalisa untuk mengesan antibodi kepada HIV. Ujian ini efektif dalam mengesan HIV tiga minggu selepas seseorang dijangkiti HIV kerana sebelum tempoh waktu ini antibodi mungkin masih belum terbentuk sepenuhnya. HIV dapat dikesan antara tiga minggu ke enam bulan. Fasa ini dikenali sebagai ‘window period’.

Jika anda risau tentang pendedahan kepada virus HIV, sila berjumpa dengan doktor secepat mungkin.

Aktiviti risiko tinggi HIV? ▼ ▲

Senarai aktiviti di bawah berisiko tinggi untuk dijangkiti HIV dan merupakan punca jangkitan HIV:

Mempunyai lebih daripada satu pasangan seks.
Menjalinkan hubungan seks dengan pasangan yang positif HIV.
Hubungan homoseksual terutamanya antara lelaki.
Mempunyai pasangan yang melibatkan diri dalam aktiviti berisiko tinggi.
Penagih dadah terutamanya yang mempunyai tabiat berkongsi jarum.

Cara pencegahan penyakit HIV? ▼ ▲

Jika anda terdedah kepada aktiviti risiko tinggi, doktor boleh membekalkan rawatan yang dikenali sebagai ‘post-exposure prophylaxis’ iaitu ubatan pencegahan jangkitan HIV selepas pendedahan. Ubat ini hanya berkesan jika ia diambil dalam masa 72 jam selepas pendedahan kepada virus HIV. Jika diberi selepas 72 jam kesan efektif rawatan tersebut menjadi kurang. Ubatan ini merupakan kombinasi dua atau tiga jenis ubat yang perlu diambil selama 28 hari secara berturut-turut. Anda perlu mengambil nota bahawa keberkesanan ubat ini bukan seratus peratus jika diambil dalam waktu 72 jam. Cara pencegahan yang terbaik adalah dengan mengelak daripada aktiviti berisiko tinggi.

Rawatan penyakit HIV? ▼ ▲

Setakat ini, tiada ubat lagi yang boleh memulihkan penyakit HIV sepenuhnya. Ubat yang wujud pada zaman sekarang berfungsi untuk mengurangkan bilangan virus tersebut dalam badan. Apabila kuman HIV dalam badan berkurang, komplikasi kepada sistem pertahanan badan akan juga turut berkurang secara mendadak. Kehidupan pesakit HIV terbukti bertambahbaik dengan rawatan ubat ‘post-exposure prophylaxis’ tersebut sehingga dikatakan bahawa individu yang dijangkiti HIV bukanlah ‘hukuman mati’ seperti yang dianggap pada zaman dahulu.
Rawatan HIV terdiri daripada kategori ubat yang dikenali sebagai ‘antiretroviral treatment’(ART). ART adalah kombinasi beberapa kateogir pil tertentu yang ditentukan oleh doktor. Pesakit HIV perlu menjalani ujian darah untuk mengenalpasti tahap sel imunisasi CD4. Sel CD4 adalah komponen penting dalam sistem pertahanan badan dalam melawan kebanyakan jangkitan. Jika CD4 terlalu rendah atau jika pesakit mendapat gejala AIDS, anda akan dinasihati untuk memulakan rawatan ART seawal mungkin.
Terdapat pendapat dari luar negara yang menyatakan bahawa penghidap penyakit HIV sepatutnya menjalani rawatan tanpa mengambil kira tahap CD4. Di Malaysia, pakar perubatan memilih untuk mengikut protokol yang memerlukan tahap CD4 dikenalpasti sebelum memulakan rawatan.
Kesimpulannya, jika anda terlibat dengan aktiviti berisiko tinggi yang mendedahkan anda kepada penyakit HIV, segera berjumpa dengan doktor untuk mendapatkan nasihat selanjutnya mengenai jenis ujian darah dan rawatan bersesuaian. Terima kasih.

Layari laman web www.doctoroncall.com.my.untuk maklumat lanjut.

Rujukan

1. HIV/AIDS, Mayo Clinic

2. AIDS and HIV Health Centre, WebMD

Perlukan Nasihat Kesihatan?

Jangan Risau! Tanya soalan anda kepada seorang doktor hari ini. Tanya Doktor RM0

Farmasi Atas Talian

Dapatkan ubat anda secara online melalui e-farmasi DoctorOnCall Penghantaran Ubat Ekspres

Soalan berkenaan - berapa lama masa infeksi hiv, cara penularan virus secara umum, penularan penyakit b20