Adakah maksud dementia (What is Dementia) dan nyanyuk sama dan bagaimana mengenali simptom kondisi ini?

Dementia merupakan suatu penyakit yang mengganggu fungsi otak, dan akan berlaku secara berterusan (progresif). Ianya menyebabkan kemerosotan fungsi mental sehingga mengganggu aktiviti harian seseorang. Antara fungsi mental yang dijejaskan dalam penyakit dementia ialah:

1. Kehilangan memori (Memory loss)
2. Proses berfikir (Thinking)
3. Bahasa (Language)
4. Orientasi (Orientation)
5. Pertimbangan mengikuti situasi (Judgement)
6. Tabiat sosial (Social behaviour)

Dementia terbahagi lagi kepada beberapa jenis dan setiap jenis tersebut mempunyai penyebab yang berbeza. Antara jenis-jenis dementia termasuklah penyakit Alzheimer, dementia vaskular, ataupun dementia dengan Lewy body. Kesemua jenis dementia ini menghasilkan simptom yang serupa, namun terdapat beberapa simptom yang merujuk secara spesifik kepada jenis dementia.

Penyakit Alzheimer (Alzheimer’s Disease)

Nama penyakit dementia ini diambil daripada doktor yang menghuraikannya. Untuk penyakit Alzheimer, otak pesakit mengalami kecutan (atrophy) dan mengecil. Jumlah saraf di dalam otak dan beberapa jenis bahan kimia lain yang berfungsi untuk menjalankan kerja-kerja otak akan berkurangan. Selain itu, sejenis plak pula akan terbentuk di sekitar tisu otak. Gejala pesakit akan bertambah teruk apabila semakin banyak bahagian tisu otak yang terlibat.

Penyakit Dementia Vaskular (Vascular Dementia)

Jenis ini berlaku dalam 1 antara 5 kes dementia. Ianya disebabkan oleh saluran-saluran darah kecil dalam otak yang tersumbat oleh darah beku sehingga menyebabkan strok. Strok tidak semestinya datang dengan simptom lumpuh, tetapi boleh juga datang dengan simptom lain seperti masalah kognitif. Tisu otak yang tidak menerima bekalan darah dengan baik selepas strok akan mati dan ini boleh menyebabkan fungsi otak merosot serta berlakunya dementia dalam jangka masa yang panjang.

Dementia dengan Lewy body (Lewy body with Dementia)

Untuk dementia jenis ini, terdapat beberapa gumpalan protein kecil yang terbentuk pada saraf otak. . Punca pembentukan protein tersebut masih tidak diketahui lagi. Protein ini akan mengganggu fungsi saraf dan seterusnya menyebabkan gejala dementia.

Walaupun dementia menyebabkan kehilangan memori, namun tidak semua yang mempunyai masalah memori adalah punca dementia. Keliruan memori juga boleh berlaku apabila seseorang terganggu dengan kerja seharian seperti terlalu sibuk, selain kurang fokus pada sesuatu aktiviti, dan sebagainya. Oleh sebab itu, seseorang yang berada dalam keadaan stress akan lebih kerap lupa. Selain itu, penyakit fizikal atau mental juga boleh mengganggu memori seseorang pesakit.

Berdasarkan kajian yang dibuat oleh World Health Organization (WHO), terdapat 47.5 juta orang di dunia yang menghidapi masalah dementia. Setiap tahun pula jumlah ini meningkat sebanyak 7.7 juta orang. Oleh itu, sekiranya anda mempunyai ahli keluarga terdekat yang mempunyai masalah dementia, anda tidak berseorangan. Faktor menghidapi dementia termasuklah:

• Usia. Seseorang yang semakin berumur lebih berisiko untuk mendapat dementia. Pada masa yang sama, lebih separuh daripada populasi tidak akan menghidap dementia walaupun mencapai usia 95 tahun.
• Jantina. Sesetengah jenis dementia lebih mudah ditemui dalam kalangan wanita berbanding dengan lelaki.
• Penyakit kronik. Mereka yang menghidap penyakit kronik yang tidak terkawal seperti tekanan darah tinggi, penyakit jantung, kencing manis, dan tahap lemak berlebihan dalam darah adalah lebih berisiko mendapat dementia.
• Masalah akal. Mereka yang mempunyai masalah dalam pembelajaran atau terencat akal
• Keturunan. Walaupun ianya merupakan salah satu risiko, tetapi tidak bermakna seseorang itu pasti mendapat penyakit dementia.
• Kekurangan sokongan sosial seperti keluarga dan orang sekeliling.
• Pengambilan alkohol secara berlebihan.
• Pesakit Parkinson, Down’s Syndrome.
• Kekurangan aktiviti fizikal.
• Sejarah penyakit strok.

Simptom-simptom yang dialami oleh pesakit dementia dibahagikan kepada tiga, iaitu:

1. Kehilangan fungsi mental
2. Pertukaran personaliti, emosi, dan tabiat
3. Masalah dalam menjalani aktiviti seharian

Kehilangan Fungsi Mental

• Masalah memori adalah petanda yang paling jelas dalam pesakit dementia. Mudah lupa adalah biasa. Memori pertama yang akan hilang ialah yang paling baru terjadi. Sebagai contoh, seorang pesakit yang bermasalah dementia tidak boleh mengingati barang yang hendak dibeli apabila ke kedai. Pada masa yang sama, memori yang telah lama pula masih boleh diingati sehinggalah apabila dementia sudah terlalu teruk. Sesetengah pesakit boleh bercerita tentang zaman kanak-kanak mereka dengan lancar.
• Pesakit dementia juga boleh mengalami masalah bahasa dimana mereka menghadapi kesukaran memahami apa-apa maklumat yang disampaikan atau ditulis. Masalah konsentrasi juga boleh berlaku dalam pesakit dementia.
• Persekitaran yang baru boleh mendatangkan kekeliruan kepada pesakit dementia. Namun begitu, di kawasan yang dikenali dengan baik, pesakit-pesakit ini boleh menjalani aktiviti harian dengan elok.
• Pesakit dementia sukar mempelajari skil-skil baru, sebagai contoh, skil untuk menggunakan peralatan yang belum pernah diperolehi. Mereka juga mempunyai masalah dalam pemikiran, pengiraan, dan membuat keputusan.

Pertukaran Personaliti, Emosi, dan Tabiat

Pesakit dementia boleh bertukar menjadi cepat marah dan murung pada tahap awal penyakit. Apabila penyakit berlarutan, pertukaran personaliti mereka boleh menjadi semakin mencabar, di mana mereka boleh melakukan sesuatu yang lain daripada karakter sebelum. Mereka boleh bertukar menjadi agresif dan menyerang orang sekeliling, seperti penjaga mereka sendiri. Mereka juga boleh menjadi takut terhadap orang lain. Sesetengah pesakit dementia turut mengalami delusi ataupun halusinasi.

Masalah dalam Menjalani Aktiviti Harian

Sesetengah pesakit dementia akan mengabaikan kebersihan diri. Mereka boleh terlupa untuk mandi ataupun membasuh pakaian, selain tidak mengemas rumah dan memasak. Jadual pengambilan ubat juga boleh terjejas disebabkan masalah memori mereka.

Apakah kesan Dementia dalam jangka masa panjang?

Pesakit dementia boleh mengalami masalah yang lebih teruk seperti pergerakan yang terbatas, kesukaran untuk menahan kencing, dan kehilangan percakapan. Pada tahap ini mereka bergantung sepenuhnya kepada penjaga. Seseorang yang disahkan mempunyai dementia boleh hidup selama 20 tahun selepas didiagnosa.

Penyakit ini sukar untuk disahkan dalam sesetengah pesakit. Hal ini kerana simptom yang terjadi pada awal tahap penyakit adalah kurang jelas. Pemerhatian daripada orang sekeliling adalah diperlukan bagi mendiagnosa penyakit ini. Selain itu, doktor juga akan membuat beberapa ujian makmal bagi menyingkirkan diagnosis lain seperti masalah tiroid atau jangkitan kuman.

Rawatan dementia memberi fokus kepada mengawal serta menghindari simptom yang dialami daripada menjadi semakin teruk. Seseorang yang disahkan mempunyai penyakit ini akan dirujuk kepada beberapa pakar seperti doktor psikiatri dan doktor neurologi. Doktor boleh mencadangkan rawatan yang terbaik bergantung kepada jenis dementia yang dialami. Penjaga akan diberi nasihat tentang langkah-langkah yang perlu diambil bagi membantu pesakit menjalani kehidupan dengan baik dan selesa.

Perkara ini adalah bergantung kepada seseorang pesakit. Sekiranya tahap penyakit masih berada dalam peringkat awal dan simptom dementia masih kurang jelas, pesakit adalah dibenarkan untuk memandu.

Sesetengah tabiat seperti merokok dan pengambilan alkohol, penyakit kronik jika dikawal dengan baik boleh menurunkan risiko untuk menghidapi dementia. Anda juga boleh melatih diri sendiri sedari awal untuk mempelajari hobi baru seperti bermain alatan muzik, membaca, bermain teka-teki seperti Sudoku dan aktiviti yang boleh berlatih minda.

Jika anda atau keluarga anda terdapat persoalan tentang penyakit ini, anda boleh menghubungi doktor kami di laman www.doctoroncall.com.my.